İleriye doğru büyük adım

İleriye doğru büyük adım

1 Eylül 2022 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, yıllık Mesajı ile vatandaşlarına hitap etti. Devlet başkanı tarafından açıklanan etkileyici bir girişim paketi toplumun gelişmesi ve demokratikleşmesi için gereklidir. Bu bağlamda, Kazakistan lideri sadece ileri görüşlü bir stratejist ve politikacının niteliklerini değil, aynı zamanda vatandaşlarını ve onların yaşamını da önemseyen bir cumhurbaşkanının niteliklerini de göstermektedir.

Cumhurbaşkanı, Kazakistan’ın siyasi pratiği için gerçekten eşi benzeri görülmemiş bir karar vererek, tüm seçim takvimini halka açık hale getirdi ve böylece devletin çıkarlarını her şeyin üstünde tuttuğunu bir kez daha ispatladı. Ayrıca, Ülkede bu sonbaharda erken cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak.
Aynı zamanda, önümüzdeki yılın ilk yarısında, her seviyeden Mazhilis ve Maslikhat seçimleri de yapılacak ve ülke, her çeşit vatandaşların çıkarlarını temsil eden yeni bir milletvekili grubuna sahip olacak. Uzmanlara göre bu, ülkenin sosyo-ekonomik kalkınmasında acil ve stratejik görevlerin çözülmesine odaklanmayı sağlayacaktır.

Kazak siyaset bilimcilerin dediklerine göre, seçim döngüsünün başlatılması, Kazakistan’ın siyasi sisteminin radikal bir şekilde yeniden başlatılması ihtiyacından kaynaklanmaktadır ve Kazakistan Anayasasında yapılan değişikliklerin kabulüne ilişkin Haziran ayında yapılan referandumda vatandaşların çoğunluğu tarafından desteklenen anayasa reformunun mantığıyla tamamen örtüşmektedir. Erken seçime gidilmesi lehine önemli bir faktör, dünya ekonomisinin artan jeostratejik gerilimi ve çalkantılar ile sadece tek tek devletler için değil, aynı zamanda tüm bölgeler için riskleri ve zorlukları çoğaltan dünya süreçlerinin gelişim dinamiklerinin öngörülemezliği olarak adlandırılmaktadır.

K.Tokayev’in konuşmasının ardından şöyle bir yüksek önemli teklif geldi: Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin, yeniden seçilme hakkı olmaksızın, 7 yıllık bir süre içinde sınırlandırılması. Kazak siyaset bilimciler, böyle bir siyasi yeniliğin Kazakistan’ın yakın ve uzak çevresinde emsali olmadığını belirtiyor. Ülkenin siyasi sistemini uzun vadede istikrara kavuşturmak ve en önemlisi, iktidarın tekelleşmesi risklerini ortadan kaldırmak ve demokrasinin temel ilkelerini güçlendirmek için tasarlanmıştır.
Bu ve bundan daha önceki önlemler, Kazakistan’ın süper başkanlık iktidar modelinden uzaklaşmak için doğru yolda olduğuna tanıklık ediyor. K.Tokayev’in ülke başkanlığı görevine gelişiyle birlikte, halk tarafından coşkuyla karşılanan gözle görülür değişiklikler başladı. O’nun girişimleri sayesinde, Kazakistan’daki tüm güç artık tek bir kişinin elinde toplanmayacak: Devlet Başkanı belirli bir siyasi partiye üye olmamalı – yani tarafsız olmalıdır, akrabaları devlet kurumlarında ve devlet şirketlerinde görev alamazlar, başkanlık yetkilerin bir kısmı diğer yetki kurumlarına verilmiştir.

K.Tokayev’in benimsediği ‘İşiten Devlet’ kavramı, sıradan vatandaşların sorunlarına ve çağrılarına değinen Mesajında da kanıtladığı gibi Kazakistan’da da uygulanmaktadır. Özellikle Cumhurbaşkanı, 1,8 milyon Kazakistanlının gelirlerini doğrudan etkileyecek olan asgari ücret seviyesinin yükseltilmesine karar verdi.

Ayrıca su sektöründeki sorunlara da özel önem verildi. Su eksikliğinin ülke ekonomisinin sürdürülebilir kalkınmasının önünde ciddi bir engel olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Bu bağlamda, Hükümete bağlı Su Konseyi’nin çalışmalarının, eğitimli profesyonel uzmanların katılımıyla yeniden canlandırılması önerildi. Böylece Cumhurbaşkanı, gerekli uzmanların yetiştirilmesi ve bu alanda güçlü bir yüksek eğitim kurumunun belirlenmesi için su sektörünün gelişimi için üç yıllık bir plan geliştirme talimatı verdi.
Emeklilik maaşı baz oranını kademeli olarak artırarak emeklilik sisteminin önemli ölçüde yeniden başlatılması planlanmaktadır. Böylelikle 2028 yılına kadar kadınların emeklilik yaşı 61 olarak sabitlenecek. Daha önceki kararlarla birlikte bu, toplam emekli maaşının 2025 yılına kadar ortalama %27 oranında artırılmasına olanak sağlayacak. Yaşlılara bakmak – sadece vatandaşlarını işiten ve dinleyen bir liderin değil, aynı zamanda Kazakistan’da yaşı büyüklere saygı konusunda eski geleneklerinin gözlemlendiğinin de bir göstergesidir.

Ülke aynı zamanda yeni nesli de önemsiyor: Cumhurbaşkanı’nın Mesajında ayrı bir madde çocuklar konusuna ayrıldı. Daha önce, K.Tokayev 2022 senesini ‘Çocuklar Yılı’ olarak ilan etti ve bu seferki konuşmasında Ulusal Fonun yıllık yatırım gelirinin %50’sinin 18 yaşının altındaki reşit olmayan çocuklar için özel tasarruf hesaplarına kesilmesini önerdiği yeni bir ‘Ulusal Çocuklar Fonu’ programını başlattı. Bu çocuklar reşit olma yaşına ulaşıldığında ise, biriken fonlar konut ve eğitim satın almak için kullanılabilecektir. Bu, çocuğunun üniversitedeki eğitim masraflarını karşılamaya imkânı olmayan ebeveynlere büyük bir yardım olacaktır.

Ülkenin yönetimine sorumlu bir şekilde yaklaşan her iyi politikacı, gençlerin eğitiminin ihmal edilmemesi gerektiğini bilmelidir – çünkü ülkenin geleceği gençlere ve onların eğitimine doğrudan bağlıdır. Cumhurbaşkanı K.Tokayev’in yeni okulların inşasını Hükümetin ve bölge başkanlarının öncelikli görevlerinden bir olarak adlandırması ve bu vesileyle mükemmel bir fikri dile getirmesi şaşırtıcı değildir, ve fikri Hükümet üyelerinden gür bir alkışla karşılık almıştır:

– Yolsuzlukla yargılanan görevli yetkilerin mahkemelerin görülmesi sonucunda devletin tasarrufuna giren, yasadışı yollardan elde edilen tüm fonlar okulların inşasına harcanmalıdır, – dedi K.Tokayev. Günümüzde, bu girişim sosyal ağlarda Kazakistanlılar tarafından şiddetle tartışılmakta ve desteklenmektedir.

Birleşik Ulusal Testin sonuçlarına ve diğer göstergelere bağlı olarak farklılaştırılmış eğitim burslarının – %30’dan %100’e tahsis edilmesi sayesinde ve eğitim için yılda %2-3 oranında esnek kredilerin sağlanması nedeniyle ülkedeki yükseköğrenim daha da erişebilir hale gelecektir. Birçok uluslararası programların mevcudiyetinde ve bu tür hoş koşullarda öğrencilerimizin Kazakistan üniversitelerine daha fazla ilgi göstermeleri olasıdır.

Bir diğer önemli kriter de – ulusun sağlığıdır. Sağlık altyapısının kapsamlı bir şekilde iyileştirilmesine özen gösterilmekte olup, yakında gönüllü sağlık sigortası sistemine geçilecektir. Doktorların eğitim sistemi de sürekli olarak geliştirilmektedir. Örneğin, tıp üniversitelerinin yanında multidisipliner üniversite hastaneleri ve klinikleri oluşturulacaktır.

Birleşik hedefli sosyal yardım sisteminin oluşturulmasının vatandaşların refahının önemli bir unsuru olacağını vurgulayan Kazakistan Cumhurbaşkanı, sosyal sigorta sistemindeki katılımcılar için iş kaybı ödemelerinin ortalama aylık gelirin %45’ine yükseleceğinin de müjdesini verdi. Genel olarak, ülkenin birkaç yıldır aktif ve etkili bir şekilde işsizlikle mücadele ettiğini, işsizleri eğitimde, iş bulmada ve kendi işini kurmada mümkün olan her şekilde desteklediğini belirtmek gerekir. Bilindiği gibi, bu tür önlemler, ülkede nüfusun yoksulluk sınırının altında kalan kesimlerinin ortaya çıkmasını engellemektedir.
Gençlerin inisiyatifleri ve girişimleri özellikle burada hoş karşılanmaktadır. Bunun kanıtı, genç girişimciliğini desteklemek için yakında hizmete girecek olan, yıllık %2,5 oranında ayrıcalıklı mikro kredilendirme için tasarlanmış ayrı bir mekanizmadır.

Devletin yargılamalara katılımının azaltılması, yargıçların bağımsızlığının artırılması konularına değinildi. Yargıçlar üzerindeki idari baskının tüm araçları hariç olmak üzere, kolluk kuvvetlerinin etkisinin ortadan kaldırılması esastır. Aynı zamanda, ağır ihlallere karşı yargıçların sorumluluğu da yükseltilecektir.

Tüm bunların dışında K.Tokayev, ‘Trajik Ocak’ olaylarına katılanların ikinci bir şans hakkına sahip olduğu görüşünü ifade ederek, Birleşmiş Milletler’in fikirlerine, adli yargılanmaya ve hümanizm’e bağlılık çağrısında bulunuyor. Cumhurbaşkanı bu kişiler için bir defalık af çıkarmaya karar verdi.
Elbette af, ayaklanmaları organize eden başlıca sanıkların yanı sıra vatana ihanetle suçlananlar ve iktidar değişikliği girişiminde bulunmakla teşebbüs edenleri etkilemeyecek. Tekrardan suç işleyenler, terör ve aşırılık yanlısı suçlar işleyen ve işkenceye başvuran kişiler af kapsamına girmeyecektir. Cumhurbaşkanı, hukukun üstünlüğünün iptal edilmediğini vurguladı.

Dile getirilen ve ele alınan Mesaj, böylesine genç bir devlet için gerçekten çığır açan, yenilikçi fikirler sunuyor ve ülke tarihinde temelden yeni bir siyasi dönemeç açıyor. Uzmanlar, bu siyasi girişimlerin, daha önce K.Tokayev tarafından ‘Güçlü Cumhurbaşkanı – Etkili Parlamento – Hesap veren Hükümet’ tarafından özetlenen devlet inşasının temel formülünü gerçek içerikle kapsamlı bir şekilde doldurduğunu garanti ediyor.

En önemli siyasi kararların alınmasında kullanılan azami şeffaflık, sürekli yenilenme, açık rekabet dahil olmak üzere yeni standartlar, şüphesiz Kazakistan’da demokratik bir toplumun inşasını sadece olumlu bir şekilde etkileyecektir.

HABER: ABDULLAH YİĞİT

FOTOĞRAF : https://www.akorda.kz/